Anayasa Mahkemesi (AYM), Türk Ceza Kanunu’nun 220. hususunda düzenlenen “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine hata işleyen kişi, ayrıyeten iki yıl altı aydan altı yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen kabahatin niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir” düzenlemesini iptaline karar verdi. AYM, kelam konusu maddeyi 2023 yılında da iptal etmiş lakin düzenleme 8. Yargı Paketi’yle geri dönmüştü. Böylece düzenleme ikinci kere iptal edildi. 

”AYNI SONUÇLARI DOĞURUR”

Kararda, iptal eden birinci kuralda “örgüt adına” kavramının belirsizliğine vurgu yapıldığı anımsatılarak daha evvel, “örgüte üye olmak üzere son derece ağır bir hatadan cezalandırılmalarına neden olacak biçimde geniş yorumlanmaya müsait olduğu” sonucuna varıldığı belirtildi.   

Kararda, “Kuralların iptal edilen kararla tıpkı sonuçları doğuracağı kuşkusuzdur. Bu kapsamda kurallarda yer alan örgüt ismine işlenen hata ibaresinin meçhul olduğu ve kuralların yasallık kuralı taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır” denildi.

MECLİS’E 6 AY MÜDDET VERİLDİ

AYM, TCK’nın 220. hususunun 10. hususuyla değiştirilen 6. fıkrası ile TCK’nın 314. hususuna 11. unsura eklenen 3. fıkradaki kuralları iptal etti.

Kararda, “Anayasa Mahkemesinin iptal kararındaki tespitler dikkate alınarak yine düzenlenme yapılması gerekmektedir” denilerek, TBMM’ye 6 ay müddet verildi. İptal kararının bugün Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte 6 ay içinde yürürlüğe girmesi gerekecek.

İPTAL EDİLEN KURALLAR

Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine hata işleyen kişi, ayrıyeten iki yıl altı aydan altı yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen hatanın niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Bu fıkra kararı yalnızca silahlı örgütler hakkında uygulanır.”

Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleyen kişi, ayrıyeten beş yıldan on yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen cürmün niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.”

İLK İPTAL KARARININ GEREKÇELERİ

AYM’nin birinci iptal kararında şu tabirlere yer verilmişti:

“İlke olarak kişinin silahlı örgüte üyelikten cezalandırılabilmesi için aksiyonlarının sürekliliği, çeşitliliği ve yoğunluğu yahut bu özellikler olmasa dahi hatanın niteliği ile örgütün hedefine ulaşma bakımından lakin örgüt üyeleri tarafından işlenip işlenemeyeceği gözetilmeli; örgütle organik bir bağının bulunduğu ve örgütün hiyerarşik yapısı içinde bilerek ve isteyerek hareket ettiği kâfi bir münasebetle gösterilmelidir…

İtiraz konusu kural uygulandığında, silahlı örgüte üye olma kabahati bakımından aranan muhakkak kaideler, örgüte üye olmayan lakin örgüt ismine cürüm işleyen bir kimse tarafından aranmamakta ve her iki kategorideki kimseler ortasında rastgele bir ayrım yapılmaksızın örgüte üye olmayan lakin örgüt ismine hata işleyen bir kimse örgüt üyesi olarak cezalandırılmaktadır.

Bu prestijle bir kimse silahlı örgütle zayıf da olsa bir biçimde irtibatı bulunduğu tez edilen bir hata işlediği gerekçesiyle, örgütle kontağı açıkça ortaya konulmaksızın, işlediği kabahatin yanı sıra gerçek içtima kararları uyarınca ayrıyeten örgüt üyeliğinden de cezalandırılmaktadır. Bu durum, örgüt ismine hata işleyen kimsenin örgüt üyelerine nazaran daha ağır cezalarla müsabakasına neden olmaktadır.

Kuralın bir temel hakla ilişkisi olmayan kabahatler bakımından da uygulanması mümkün olmakla birlikte işlenen kabahatin temel hakların kullanımıyla ilgili olması durumunda kuralda yer alan örgüt ismine kavramının belirsizliğinden kaynaklı geniş yorumu nedeniyle kuralla söz özgürlüğü, toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı ya da örgütlenme yahut din ve vicdan özgürlüğü üzere temel haklar üzerinde güçlü bir caydırıcı tesir yaratılmaktadır…

Takdir yetkisi kapsamında makul yüke sahip kabahatlerin örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine işlenmesi hâlinde kabahatin temel biçiminden farklı bir ceza yaptırımının öngörülmesi yahut kabahatin niteliğinin değişmesi de mümkündür. Lakin itiraz konusu kuralın, örgüt üyeliğine dair rastgele bir somut kanıt bulunmadan ve işlenen cürmün niteliği ve yükü prestijiyle örgütün maksadına ne surette katkıda bulunduğu da dikkate alınmadan bireylerin örgüte üye olmak üzere son derece ağır bir cürümden cezalandırılmalarına neden olacak formda geniş yorumlanmaya müsait olduğu anlaşılmaktadır. Hasebiyle kuralın kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarını önleyecek halde makul ve öngörülebilir nitelikte olmadığı ve bu istikametiyle yasallık kuralını taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır.”

CHP’Lİ MİLLETVEKİLLERİ İPTAL DAVASI AÇMIŞTI

Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi ve CHP milletvekilleri 8. Yargı Paketi’nde bulunan düzenlemenin iptali için dava açmıştı.