Ayşe Barım, “Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya yahut misyonunu yapmasını engellemeye teşebbüse yardım etmek” ile suçlandı. Sevk yazısında Barım’ın şirket faaliyetlerinin “etki ajanlığı emeli itibariyle ve kastını ortaya koyması açısından dikkate bedel olduğu” tabiri de kullanıldı. Buradaki “Etki ajanlığı” sözü, yurttaş tarafından merak edildi. Pekala, Etki ajanlığı nedir? Tesir ajanlığı hangi durumlarda olur? Ayşe Barım tesir casusu mıydı?
ETKİ AJANLIĞI NEDİR?
Etki ajanlığı, makul bir ideoloji, siyasi görüş, ekonomik çıkar yahut stratejik gaye doğrultusunda toplumu etkilemek için yapılan sistemli faaliyetlerdir. Çoklukla kamuoyunu şekillendirmek, makul bir kanıyı yaymak yahut aksi görüşleri zayıflatmak gayesiyle yürütülür. Bu faaliyetler, klasik medya, toplumsal medya, akademik çalışmalar ve hatta bireyler aracılığıyla gerçekleştirilebilir.
TÜRKİYE’DE TESİR AJANLIĞI NE VAKİT TCK’YA GİRDİ?
Türkiye’de tesir ajanlığı kavramı, bilhassa 2022 yılında gündeme gelmiş ve 2023 yılında yapılan yeni yasal düzenlemelerle hukuk sistemine dahil edilmiştir. 2022’de TBMM’de kabul edilen Dezenformasyonla Gayret Yasası kapsamında, tesir ajanlığı kabahat kapsamına alınmış ve ilgili unsurlar Türk Ceza Kanunu’na (TCK) eklenmiştir.
Özellikle Türk Ceza Kanunu’nun 217/A hususu, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma hatası çerçevesinde tesir ajanlığı faaliyetlerini içermektedir.
ETKİ AJANLIĞI HATA MU?
“Etki Ajanlığı” yasa tasarısı ile TCK’nın “casusluk” cürmünü düzenleyen 339’uncu unsuruna yeni bir kabahat eklenmesi planlanıyordu.
Düzenleme kapsamında eklenecek yeni kabahatin, “Devletin güvenliği yahut iç yahut dış siyasal faydaları aleyhine yabancı bir devlet yahut tertibin stratejik çıkarları yahut talimatı doğrultusunda hata işleyenler hakkında üç yıldan yedi yıla kadar mahpus cezası” verilmesi öngörülüyordu.
Eylem “savaş sırasında yahut askeri hareketleri tehlikeye sokacak bir süreçte işlenmiş” ise bu ceza 8 yıldan 12 yıla kadar çıkabiliyordu.
Ayrıca, “Fail hakkında hem bu cürümden hem de işlediği ilgili hatadan ötürü farklı başka cezaya hükmolunur” tabiriyle ikili cezalandırmanın da yolunu açıyordu.
Tartışmalı tasarı, birinci olarak Mayıs 2024’te 9’uncu Yargı Paketi kapsamında gündeme geldi.
Özellikle basın özgürlüğüne yönelik önemli bir tehlike olarak görülen ve muhalefet tarafından eleştirilen tasarı, tartışmaların akabinde geri çekildi.
Tasarının yeni bir hali Ekim 2024’te TBMM Adalet Kurulu tarafından kabul edildi.
Etki ajanlığı yasa tasarısı bu sefer “Noterlik Kanunu ve Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ait Kanun” içerisinde Kasım 2024’te genel şuraya gitti.
Düzenleme, muhalefetin ve kamuoyunun reaksiyonları üzerine ikinci sefer geri çekildi ve teklif metninden çıkarıldı.
AKP’nin yasa teklifini Meclis’teki bütçe görüşmelerinin tamamlanmasının akabinde tekrar Meclis gündemine getirmesi bekleniyordu. Lakin şimdiye kadar bu türlü bir adım atılmadı.
