Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, CNN Türk’te Ahmet Hakan ile Tarafsız Bölge’de açıklamalarda bulundu.

Fidan, “Türkiye, ABD’ye karşın Suriye’de askeri operasyon yapacak mı?” sorusuna, “Terör örgütü YPG konusunda beklenen yapılmazsa gereği yapılacak. Gereği askeri operasyondur. Sen terör faaliyeti içerisindesin. Benim için tehditsin, Suriye için tehditsin, Irak için tehditsin, bölge için tehditsin, en kıymetlisi Kürtler için tehditsin. Artık bu tehditin, bu yanlışlığın, bu çılgınlığın ortadan kalkması gerekiyor” karşılığı verdi.

“NİYET GÖRMÜYORUZ, BEKLİYORUZ…”

Fidan, “Bizim onlara (PKK/YPG) verdiğimiz ültimatom ortada. Amerikalılar üzerinden de verdik, basın üzerinden de verdik. Kime? YPG’ye. Memleketler arası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin terk etmeleri gerekiyor. PKK’lı takımların ülkeyi terk etmeleri gerekiyor. Şu anda buna yönelik bir hazırlık da görmüyoruz, niyet de görmüyoruz, açıkçası. Ve bekliyoruz” dedi.

“ASKERİ HAREKAT İSTEMİYORSANIZ, KOŞULLARI BELLİDİR”

“Eğer askeri harekat olmasını istemiyorsanız, bölgede, ne bizim tarafımızdan, ne Suriye’deki yeni idare tarafından, bunun kuralları bellidir” diyen Fidan, “Nedir kurallarımız size? Milletlerarası öteki ülkelerden gelen terörist savaşçıların ülkeyi terk etmesi. PKK’lı idare takımının ülkeyi terk etmesi. Terör örgütünün üst seviye yöneticilerinin Suriye’yi terk etmesi gerekiyor. Bu kansız, sorunsuz bir geçiş” diyerek Türkiye’nin ortaya koyduğu kuralları sıraladı.

“DEVLETİN İSMİ SURİYE ARAP CUMHURİYETİ OLACAK”

Fidan, Şam’a yaptığı ziyarette süreksiz idarenin başındaki isim HTŞ lideri Colani ile yaptığı görüşme hakkında da değerlendirmelerde bulundu.

Fidan, “İlk kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir siyaset lisanı kullanılacak? Burada yeni bir idare var, nasıl tutum alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti” dedi.

Görüşmeler sonunca tekli Şam’a götürdüklerini söz eden Fidan, “Şara’ya da bunları anlattık; ‘hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de memleketler arası toplum senden bunu bekliyor.’ ‘Ben de bu fikirdeyim’ dedi, ‘Bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok’ dedi” diye konuştu.

Colani’ye yol haritasını da sorduğunu söz eden Fidan, “Devletin ismi Suriye Arap Cumhuriyeti olacak. Bayrağa bir yıldız daha eklediler. Şu anda topraktaki istikrarları ele aldığımızda Ahmed Şara ve takımı, Suriye Ulusal Ordusu’nun takviye vermesi, askeri güvenliğin sağlaması açısından değerli bir başlangıç. Milyonlarca insan evvelki devirde ağır ezalar çekerken peşinen bu formda suçlanmaları yanlışsız değil. ‘Biz bize yapılanları yapmamak için geldik’ dediler, inşallah bu yolda devam ederler” dedi.

NE OLMUŞTU?

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 22 Aralık 2024 tarihinde, Suriye’nin başşehri Şam’da denetimi elinde tutan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) lideri Muhammed Colani (Ahmed eş-Şera) ile Beşar Esad’ın devrilmeden evvel kullandığı başkanlık konutunda bir ortaya geldi.

CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın programında gündeme ait değerlendirmelerde bulunan Fidan, Şam’da süreksiz yeni idareye yaptığı resmî ziyaret ve görüşmeden sonraki izlenimlerini de aktardı.

CNN Türk’te yer alan programda Fidan’ın açıklamalarından satır başları şöyle:

O gün doğal uçak müsait olmadığı için havalimanı çalışmıyordu, daha yeni tahminen bugünlerde çalışmaya başladı. Karayoluyla gitme durumunda kaldık. Hatay’dan itibaren, sondan geçtiğimiz andan itibaren, İdlib tarafı uygundu esasen. İdlib’e evvelden de gittik geldiğimiz bir yerde lakin daha sonra Hama, Humus ve Şam’a. Halep’ten geçmedik. Hama, Humus üzerinden. Ve Şam’ın eteklerine gelene kadar daima bir yıkım vardı aslında.

Önceki üzere sarsıntıdan çıkmış üzere. Aslında başka taraftan rejimin kendi halkına karşı ne kadar zalim ve acımasız olduğunu da görüyorsunuz. Bir yerde çatışan güçler var, onların bulunduğu yerde sivil halk var. Rastgele bir ayrım yapmadan orayı top ateşiyle, yerle bir ateş altına alması, yahut varil bombalar atması yahut hava kuvvetleriyle bombalaması, yok etmesi. Alışılmış büyük bir acımasızlık örneği.

COLANİ İLE GÖRÜŞMESİ

Görüşmemiz uzun sürdü. Her türlü mevzuyu ele aldık. Açıkçası bundan sonra Suriye’de ne yapılmalı, nasıl yapılır, kendi görüşleri bu bahiste ne, nasıl bir süreç idaresi zihninde var, Türkiye’nin bu bahisteki tavsiyeleri ne? Ve daha doğrusu aslında ben oraya gitmeden evvel milletlerarası toplumla yaklaşık 10-11 gün süren ağır bir maraton, diplomasi maratonu yaptım Dışişleri Bakanlarıyla. Dışişleri Bakanlarıyla, Arap dünyasıyla bir ortaya geldik, Batı dünyasıyla bir ortaya geldik.

Bizim ortaya koyduğumuz bir tez vardı. O da şuydu, yani biz Şam’daki yeni idare hiçbir biçimde yargılamadan ne istediğimizi birinci evvel kendi ortamızda kararlaştıralım, üniversal taleplerimizi. Ondan sonra gidelim diyelim ki biz memleketler arası toplum olarak senden bunu görmek istiyoruz, bizim tavsiyemiz bu. Onlar da belirli aslında, 4-5 husus bizim çıkardığımız hususlar, hem Batı’lılar hem Doğu’lular herkes buna aslında ‘evet’ dedi. Yani Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması, hiçbir formda teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere bir alan olmaması, azınlıkların can, mal ve hayatı için güvenliğin sağlanması, makus muameleye tabi olmaması, ülkenin toprak birliğinin bütünlüğünün korunması mevzuları başta olmak üzere ve bu cinsten unsurlarımız vardı.

İlk kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir siyaset lisanı kullanılacak? Ne yapılacak? Yani burada yeni bir idare var. Yani bunlara nasıl tutum alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti. Ve bunun etrafında oluşan söylemi biz aldık, Şam’a götürdük, Şara’ya da bunları anlattık. Yani hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de memleketler arası toplum senden bunu bekliyor. ‘Ben de bu fikirdeyim’ dedi, ‘bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok’ dedi.

TÜRKİYE’NİN ÖNCELİKLERİ

Birincisi, Türkiye olarak biz 3,5 milyon Suriyeli kardeşlerimize mesken sahipliği yapıyoruz. Şkincisi, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki varlığının ne halde sona erdirileceği sorunu. Açıkçası ben Şara’yı çok uygun gördüm. İdib’te geçirdiği yılların kendisine yaramış olduğunu gördüm. Uzun yıllardır bir tecrübesi var aslında İdib’ten. Benim onunla ilgili müşahedelerim var.

SURİYE HALKI YENİ İDARESİ SAHİPLENDİ Mİ?

Ben ortaya konan hareketlere, siyasetlere, hareketlere bakaraktan karar verme taraftarıyım. Yani bu halde de hareket ettiğimiz vakit aslında öbür muhataplarımız için de ikna edici oluyoruz. Geldiğimiz noktada dediğim üzere şu anda azınlıkların teminatı olma durumunda bir külfeti yok. Lakin yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada dertler olabilir mi? Olabilir. ,Yani bölgede muhakkak uyuşmazlıklar olabilir mi? Olabilir. Suriye üzerinde diğerlerinin hesabı olup karıştırmaya gidebilirler mi? Gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor. Lakin hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve gerçek olanı tavsiye etmek düşüyor.

“SURİYE MİLLETİ ASIL BİR MİLLET”

Şara’nın yönettiği nüfusun yarıdan fazlası iç göçtü. Geri dönüşler için tekrar yapılanma faaliyetleri başlamalı. Yol haritasını sordum. Devletin ismi Suriye Arap Cumhuriyeti olacak. Bayrağa bir yıldız daha eklediler. Şu anda yerdeki istikrarları ele aldığımızda Ahmed Şara ve grubu, Suriye Ulusal Ordusu’nun takviye vermesi, askeri güvenliğin sağlaması açısından değerli bir başlangıç. Milyonlarca insan evvelki periyotta ağır badireler çekerken bunları peşinen bu halde suçlanmaları gerçek değil.

Biz bize yapılanları yapmamak için geldik dediler, inşallah bu yolda devam ederler. Vakit ilerledikçe olaylar yapı hal aldıkça memnuniyetsizliklerin kendini gösterme ihtimali var. Biz bu unvanları bırakalı çok oldu. Eşit alaka, karşımızdakiler bizim kardeşimiz. Suriye milleti asil bir millet. Bize düşen onlara yardım etmek. Domine etme fikrine karşıyız. Biz bölgede ne Türkiye’nin ne İran’ın domine etmek siyasetine razı değiliz. Biz buna karşıyız. Bu çok ilkel bir dış siyaset biçimi.

TÜRKİYE’NİN BÖLGEDEKİ TESİRİ NE OLACAK?

Biz bu unvanları (ağabey) bırakalı çok uzun vakit oldu. Bilhassa Cumhurbaşkanımız Başbakanlığı periyodundan itibaren ben birinci misyonuma TİKA’da başladım. Orta Asya’ya çok yardım yapıyorduk. Bu türlü bir şey yok. Eşit alaka karşımızdakiler bizim kardeşimizdir. Şu anda bize gereksinimleri var fakat tarih onları o denli bir noktaya getirir ki bizden daha da ileri olabilirler.

Günün sonunda hakikaten Suriye milleti asil bir millet, kabiliyeti olan bir millet yanlış idareden ötürü, emperyal oyunlardan ötürü muhakkak bir mağduriyet yaşadılar. Bize düşen onlara yardım etmek. Biz domine etme fikrine karşıyız. Tesirimiz olabilir, örnek alabilirler. Fakat domine kültürü hakikaten bizim bölgemizi öldürüyor. Ben Arap kardeşlerime de bölgede dedim. Orada bu olaydan sonra çekincesi olanlar oldu. Biz bölgede ne Türkiye’yi ne İran’ı ne Araplar’ı rastgele bir formda domine etme bakış açısıyla bir siyaset üretimine razı değiliz.

“PKK/YPG PROBLEMİNİ SURİYE ÇÖZMELİ”

Bizim devlet olarak yıllardır bu mevzuya yönelik çeşitli çalışmalarımız var. Artık yeni gerçeklikle birlikte farklı senaryolarla yolumuza devam ediyoruz. Bunların başında şu geliyor.

Şimdi Suriye’deki yeni idarenin açıkçası bu sorunu sahiplenmesi ve kendi ülkesinin ulusal bütünlüğünü, bölgesel bütünlüğünü sağlama ismine gerekli adımları atması gerekiyor. Bizim beklentimiz bu tarafta. Atacak, yani görüşmeler devam ediyor. Bu tarafta bir kadro adımların atılmasını bekliyoruz. Buna bir vakit vermek lazım, bir süre.

TÜRKİYE, SURİYE’DE ASKERİ OPERASYON YAPACAK MI?

Bakanı Hakan Fidan, “Türkiye, ABD’ye karşın Suriye’de askeri operasyon yapacak mı?” sorusuna şöyle karşılık verdi:

Bizim onlara verdiğimiz ültimatom ortada. Amerikalılar üzerinden de verdik, basın üzerinden de verdik. Kime? YPG’ye. Milletlerarası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin terk etmeleri gerekiyor. PKK’lı takımların ülkeyi terk etmeleri gerekiyor. Şu anda buna yönelik bir hazırlık da görmüyoruz, niyet de görmüyoruz, açıkçası. Ve bekliyoruz.

Biz ültimatomları yahut kuralları söylerken, şunun için söylüyoruz. Şayet askeri harekat olmasını istemiyorsanız, bölgede, ne bizim tarafımızdan, ne Suriye’deki yeni idare tarafından, bunun kuralları muhakkaktır. Bu kuralları çok kolay bir biçimde, sadık bir biçimde, hiçbir şeyden, hiç kimseden saklamadan ortaya koyuyoruz. Nedir kurallarımız size? Milletlerarası öbür ülkelerden gelen terörist savaşçıların ülkeyi terk etmesi. PKK’lı idare takımının ülkeyi terk etmesi. Terör örgütünün üst seviye yöneticilerinin Suriye’yi terk etmesi gerekiyor

Onlar kendilerini biliyorlar, isimleri bizde var. Daha sonraki takımların silahlarını bırakarak yeni sisteme dahil olmaları gerekiyor. Bu kansız, sorunsuz bir geçiş. Buna karşılık, oradaki PKK’lı olmayan, aziz Suriyeli Kürtleri canlarına, mallarına rastgele bir ziyan gelmeden olağan hayata katılmaları ve yaşamaları gerekiyor. Yani Suriyeli yeni idare de bunun garantisini bize veriyor. Zira kurallarımız ortasında bu da var.

“PKK’NIN KUCAĞINA DÜŞÜYORLAR, DİĞER MAFYAYA DÜŞÜYORLAR”

Suriyeli, Kürt vatandaşların da canları, malları teminat altında olacak, yeni idareye katılacaklar. Eşit yurttaş olarak orada var olacaklar. Natürel, onun da garantisini istiyoruz. Zira Esad devrinde Kürtlerin bir kısmına vatandaşlık verilmemişti. Kimlik verilmemişti. Ben MİT müsteşarı iken, bu ihtilalden evvel, iç savaştan evvel yaptığım görüşmelerin bir kısmı Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bunu halletmek üzerineydi.

Yani bu insanlara yazık. Kendilerine hayat kuramıyorlar, gidiyorlar. PKK’nın kucağına düşüyorlar, diğer mafyaya düşüyorlar. Size de ziyan, bölgeye de ziyan. Yani bu türlü bir şey olmaz. İnsanlık dışı muamele olmaz. Şu anda onun ortadan kalkması gerekiyor natürel ki.

“YPG KONUSUNDA BEKLENEN YAPILMAZSA GEREĞI YAPILACAK”

Terör örgütü YPG konusunda beklenen yapılmazsa gereği yapılacak. Gereği askeri operasyondur. Sen terör faaliyeti içerisindesin. Bunu kendin de kabul ediyorsun. Toplamışsın dünyanın her tarafından adamları. Diğerinin toprağını işgal etmişsin. Petrolün üstüne çökmüşsün. Diğerine hapishane hizmetleri sunarak para alıyorsun. Bu türlü bir nizam kurmuşsun, memleketler arası tertip. Hangi ülkeden, hangi servisten, hangi ülkenin askeri yetkilisinden ne duydun, ne aldın, kime ne kelam verdiğinin haddi hesabı yok ortalıkta.

Yani bu maskaralığa artık bir son verilmesi gerekiyor bölgede. Benim için tehditsin, Suriye için tehditsin, Irak için tehditsin, bölge için tehditsin, en kıymetlisi Kürtler için tehditsin. Artık bu tehdidin, bu yanlışlığın, bu çılgınlığın ortadan kalkması gerekiyor. Kaç yıldır mağarada yaşayan insanların yönettiği, bu insanları mağaraya çekip, örgüt kurup yönetmeye başladıkları vakit internet yoktu. Birçok şey yoktu.