Resmi bilgilere nazaran 53 binden fazla yurttaşın hayatını kaybettiği, on bir ili etkileyen ve yaraları hala sarılamayan sarsıntı felaketini ülke tarihinin en büyük travmalarından biri olarak nitelendiren İBB Şehircilik Grubu Başkanı Ali Kurt, yıkımın en ağar olduğu Hatay’daki tabloya ait “Hatay bir zelzelenin bir kenti ihmaller sonucu nasıl yok edebileceğinin en acı örneklerinden biri. Türkiye’de yapılaşma ve imar konusunda yetkili olan herkesin ve kendini bu alanda yetiştiren gençlerin o bölgeyi bir sefer da olsa görmesini zarurî hale getirmek lazım” dedi. 

Depremler sonrasında kentlerdeki yardım ve tekrar inşa süreçlerine değinen Kurt, merkezi idarenin yürütülen çalışmalarda konteyner kent ve yeni konutları önceleyen bir yaklaşım benimsediğini lakin İBB’nin zelzele bölgesinde “geçici hayat alanları” geliştirmeye yönelik daha bütüncül bir anlayışı öne çıkartmaya odaklandığını söyledi. 

“Depremler ve sancıları devam ederken çabucak konut üretme sürecine girildi. Bunu gerçek bulmuyoruz. Konut üretimi elbette kıymetli lakin yaşanan yıkımı sırf konutlara indirgemeyip hayatın eğitim, sıhhat, günlük hayat üzere birçok farklı tarafını de içine alan bir yaklaşım gerekli. Maalesef hükümet daha çok skor odaklı bir süreç yönetti.”

 2 YILDA 200 BİN KONUT İNŞA ETMEK MUAZZAM BİR GÜÇ FAKAT BU GÜCÜ GERÇEK KULLANMIYORUZ 

Yaşanan felakette yapı stoklarının kalitesiyle birlikte yapılaşmaya elverişliliğe dikkat çeken Kurt “En ağır yapılaşmalar, sıvılaşmanın en çok olduğu alanlara yapılmış. Dağ yamaçlarında hiç yıkım yok lakin ovada olan yerler büsbütün yok olmuş. Bu çağda, bu deneyimle çok daha uygun adımlar atılabilirdi. 2 yılda 200 bin konut inşa etmek muazzam bir iş, bir manada sahip olduğumuz gücü de gösteriyor lakin bu gücü hakikat kullanmıyoruz. Madem bu kadar gücümüz var, neden sarsıntısı bekledik?” dedi.

İSTANBUL’DA 2000 YILI ÖNCESİNE İLİŞKİN HER YAPI POTANSİYEL RİSKLİ

Marmara’da beklenen zelzeleye dair konuşan Kurt, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un “İstanbul’da 1,5 milyonu yüksek risk altında, her an yıkılabilecek 600 bin mesken var” açıklamasını kıymetlendirdi. 

Riskli yapı konusunda sayıların anlatım farklılığı sebebiyle birbirinden başka çıkabildiğini söyleyen Kurt “Aslında herkes tıpkı şeyi söylemeye çalışıyor lakin anlatım teknikleri farklı. Bize bugüne kadar riskli bina taramaları için 160 bin müracaat yapıldı fakat sadece 35 bin bina sahibi yetkilileri tarama için içeri aldı. Beşerler korkuyor ve son periyotta büyük değişiklik gösterse de ilçe belediyeleri bu hususta tam bir işbirliğine yanaşmıyor. İBB’nin strateji dokümanına nazaran de 200 bin yapının acil dönüşmesi gerekiyor. Öbür bir biçimde de İstanbul’daki yapı stokunun yüzde 70’i riskli pozisyonda. Fakat burada en kıymetli durum, bu sayıyı tam bilebilmek için tüm yapıların bir an evvel taranması” sözlerini kullandı. 

İstanbul’daki imal yönetmeliklerinin 1999 Marmara Sarsıntısından sonra güzelleşmeye başladığını fakat bu alandaki sorunun da devam ettiğini belirten Kurt, kelamlarını şöyle sürdürdü: 

“Böyle bir süreçte İstanbul’da 2000 yılı öncesi yapılmış her yapı potansiyel riskli. Hem yetersiz mühendislik hizmeti almaları hem de kalitesiz inşaat materyali kullanımı bunun en değerli sebebi. İstanbul’da yıkımını gerçekleştirdiğimiz birçok yapıda deniz kabuğu üzere materyaller ön plana çıktı ve bu her açıdan çok riskli. Üretim teknikleri eski, inşaat gereçlerinin kalitesi düşük ve yapılar eski. Hatay’da yıkılan binalar İstanbul’dakilere kıyasla daha genç ve sağlam binalardı.”

YENİ KONUTLAR MI BOŞ KONUTLAR MI?

Kurt, İstanbul’da yapılaşmaya dönük planlama için ise yeni konut inşaatları yerine boş konutların değerlendirilmesinin daha gerçek bir yaklaşım olduğunu söyledi.

Boş konutlar son periyotta Batı ülkelerinde kıymetli bir sorun haline gelirken İstanbul Planlama Ajansı (İPA) ve Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün bilgileri ışığında İstanbul’da 1,5 milyon-750 bin ortasında konutun boş olduğu iddia ediliyor.

Boş konutlar 39 ilçe ortasında daha çok Esenyurt ve Küçükçekmece’de ağırlaşırken, bu bölgelerdeki sarsıntı riskine dikkat çeken Kurt, riskli bölgeler öncelenerek bina taramalarının ağırlaştırılması ve önceliğin muhtaçlık sahibi yurttaşlarla boş konutları buluşturmak olduğu görüşünde.

DAR GELİRLİ BÖLÜME KEFİL OLMAYA YÖNELİK BORÇLANMA TALEPLERİMİZE KARŞILIK ALAMIYORUZ 

İstanbul’da yıllardır tartışılan kentsel dönüşüme dair bilgiler de veren Kurt, İBB’nin kentsel dönüşüm için 2021 yılında başlattığı projeye tüm ilçelerden, yaklaşık 1.8 milyon yurttaşın yaşadığı 560 binin üzerinde yapıdan müracaat olduğunu aktardı.

Bununla bir arada uzlaşıların daha çok kıyı bölgesindeki Kadıköy, Beşiktaş ve Bakırköy üzere ilçelerde olduğunu söz eden Kurt, bunun sebebinin bu ilçelerdeki borçlanma oranlarının düşüklüğü ve yüksek gelirler olduğunu söyledi.

Bu durum içerisinde dezavantajlı ve dar gelirli yurttaşların olduğu bölgelerdeki süreci hızlandırmak istediklerini belirten Kurt, kamu bankalarıyla birlikte Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın sürece hiçbir biçimde dahil olmamasından şikayetçi:

“Biz kamu bankalarına ‘Gelin biz riskli yapılarda oturan dar gelirli yurttaşlara KİPTAŞ olarak kefil olalım. Siz de bankalar olarak uzun vadeli ve düşük faizli kredi imkanı sunun ki bu kesim borçlanma yükü altında ezilmesin’ dedik lakin taleplerimize yanıt bile alamadık. Bu bize nazaran bir kabahattir. KİPTAŞ’ın finansal skorları ve nakit para akışı çok güzel. Birebir formda merkezi hükümete ‘Madem bize yaptırmıyorsunuz, bizim elimizdeki uzlaşılarla bu dönüşümü siz tamamlayın’ istikametindeki talebimiz de olumlu karşılık alamadı. İşbirliği olursa ne kaybedeceksiniz ki – Biz bu imkanları kullanamıyorsak can güvenliği konusunda ne yapacağız?”

TARTIŞILAN İSPARK ZAMMI

Son olarak Şehircilik Kümesi şirketlerinden İSPARK’ın yaptığı son artırımlar için kamuoyunda yer alan tartışmalara da değinen Kurt, “Yanlış bilgilerle süreç çok manipüle edildi. Yüzde 115 artırım yapıldığı öne sürüldü fakat artırım oranı ortalama yüzde 45.3’idi. Türkiye’de yüzde 47.5’luk bir enflasyon açıklandı” dedi.

İstanbul’un muhakkak noktalarında İSPARK’ın artırım oranının daha fazla olduğunun altını çizen Kurt, “Tarihi Yarımada ve Kadıköy Rıhtım Bölgesinde daha fazla artırım yapıldı. Bunun sebebi, Dünya’daki örneklerde de gördüğümüz üzere toplu ulaşımın kesiştiği noktalarda insanları toplu ulaşıma teşvik etmek. Doğal ki takip ediyoruz fakat bunu ‘Dünya’da bu türlü bizde de bu türlü olsun’ mantalitesinde yapmıyoruz. Oradaki hakikat takip ederek ülkemizin kodlarıyla birleştirerek uygulamaya koymaya çalışıyoruz” diye konuştu.