İstanbul 8. Yönetim Mahkemesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) işgal altındaki alanları kurtarmak için başlattığı yıkımları engellemek hedefiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan imar planı değişikliğinin desteğini iptal etti.
Mahkeme, yapılan değişikliklerin hukuka ters olduğu sonucuna vardı.
Dava, 431 ada, 2-34-36-39-40 numaralı parselleri kapsayan alanda yapılan imar plan değişikliklerine ait İstanbul 6 Numaralı Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurası’nın 22 Aralık 2022 tarihli ve 7914 sayılı kararına dayanıyordu.
İBB, yapılan değişikliklerin 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Kanunu’na ve sit alanlarının korunmasına ait yasal düzenlemelere tersliği sebebiyle dava açtı.
BİLİRKİŞİ: “BÖLGE DOĞAL SİT ALANI”
Mahkeme, uzman incelemesi yapılmasına karar verdi.
Bilirkişi raporunda şu tespitler yer aldı:
Korunması Gereken Yapılar: Alanın, Üsküdar Salacak Harem Doğal Sit Alanı içinde yer aldığı ve birtakım parsellerde korunması gereken kültür varlıklarının bulunduğu belirtildi.
Özellikle 431 ada, 39 parselde bulunan hamam ve maksem üzere yapılar Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından tescillenmişti. Plan değişikliklerinde kültür varlıklarının bütüncül bir formda ele alınmadığı, teknik ve objektif münasebetlerin yetersiz olduğu ve tarihi, çevresel faktörlerin göz gerisi edildiği söz edildi.
“MAHKEME: MÜDAFAA EMELLİ PLAN KÂFİ MUHAFAZA SAĞLAMIYOR”
Mahkeme, yapılan değerlendirmeler sonucunda dava konusu imar plan değişikliklerinin yasal mevzuata muhalif olduğu kanaatine vardı.
Kararda, muhafaza hedefli imar planlarının tarihi, kültürel ve doğal çevrelerin sürdürülebilir biçimde korunmasını sağlaması gerektiği, lakin bu süreçte kâfi tahlil ve inceleme yapılmadığı ve Muhafaza konseyinin uygunluğunun alınmadığı vurgulandı.
Mahkeme, dava konusu sürecin iptaline hükmederken, yargılama masraflarının davalı yönetimden tahsil edilmesine karar verdi.
BENZER DURUMDAKİ YERLER İÇİN EMSAL KARAR
Bu karar, İstanbul’daki tarihi ve kültürel dokunun korunması açısından değerli bir emsal teşkil ediyor.
Üsküdar’da yapılması planlanan değişiklikler, alanın kültürel ve tarihi niteliğini olumsuz etkileyebilecek ögeler içerdiği gerekçesiyle iptal edildi.
Ayrıca, mahkeme kararı, imar planlarının teknik ve bilimsel desteklerle hazırlanması gerektiğini bir kere daha ortaya koydu. Mahkeme kararı, davalı Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 30 gün içinde İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi’ne taşınabilecek.
İstinaf süreci, dava sonucunun nihai hale gelmesi açısından belirleyici olacak. Bu karar, kültürel mirasın korunması ve kamu faydasının gözetilmesinin ehemmiyetini bir defa daha ortaya koydu.
