Atatürk, ‘Nutuk’ CHP’nin ikinci kurultayında, 15–20 Ekim 1927 tarihleri ortasında altı günde ve 36 saatte okumuştur. Bu yapıtta, emperyalizme karşı verilen vefat kalım savaşı ile temelleri atılan çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu yer almıştır.
‘Türk Devrimi’nin incelenmesinde tarihe kolaylık sağlamak” gayesiyle ‘Nutuk’ yazdığını belirten Atatürk, kelamlarına şöyle devam eder; “Ulusal varlığı sona ermiş sayılan bir ulusun, bağımsızlığını nasıl kazandığını; bilim ve tekniğin en son prensiplerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğumu anlatmaya çalıştım.”
Söylev’de en çok değinilen kavramlar ‘tam bağımsızlık’ ve ‘ulusal egemenlik’tir. Atatürk, daha ‘Kurtuluş Savaşı’ sürerken, bu iki kavramı Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerine yerleştirdiği açık bir biçimde görülür. O, tarihe karşı sorumluluk duyarak halkını yöneten, ona önderlik eden, tarihe taraf veren ve ihtilali gerçekleştiren kişi olarak, yaşanılan tarihi devri ulusunun bilgisine sunmuştur.
Tarihe tanıklık eden bu büyük yapıtta; genel durum değerlendirmesi yapıldıktan sonra, kurtuluş için yapılan çalışmalar, ulusal örgütlerin kurulması, ordu ile alaka kurulması, Amasya Bildirgesi, Ulusal Kongreler periyodu, Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin tavrı, dış güçlerle işbirliği yapan hainler, iç isyanlar, ulusal güçlere karşı kışkırtmalar, İstanbul’un Anlaşık Devletleri’nce işgali, TBMM’nin Ankara’da açılması ve onu izleyen olaylar, I. ve II. İnönü Utkusu, Sakarya ve 30 Ağustos Başkomutan Meydan Savaşı utkusu, İzmir’in kurtuluşu, Mudanya Ateşkes Antlaşması, Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilanı, Lozan Antlaşması, Hilafetin kaldırılması, Cumhuriyetin laik yapılanması için getirilen düzenlemeler, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kurulması, Doğudaki ayaklanmalar, Takriri Sükûn Yasası ve onu izleyen İhtilal Maddeleri detaylarıyla anlatılır.
‘Nutuk’, içeriğiyle topluma ulusa, yurt ve tarih şuurunu kazandırdığı üzere, uluslaşma sürecine de değerli katkı sağlar. Bu manada Söylev, sırf anlattığı periyoda ışık tutmakla kalmaz, günümüzü ve geleceğimizi de aydınlatır. Dün olduğu üzere bugün de, yarın da yol ve taraf göstericidir. Atatürk, bilimin ve aklın yol göstericiliğinde, hedeflediği çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmanın yolunu da Söylev’de gösterir. Nitekim, bir ulusun ilerlemesi, kalkınması, gelişmesi, uygar uluslar ortasında yer alması; öncelikle tam bağımsızlık, ulusal egemenlik, laiklik unsurlarının yaşama geçirilmesiyle ve daha sonra bilimin, tekniğin ana öğe olarak her alanda uygulanmasıyla mümkün olur.
Ord. Prof. Dr. H. Veldet Velidedeoğlu’nun değerlendirdiği üzere, “Atatürk’ün uzak görülü, dirençli, sabırlı, istençli ve yürekli kişiliği ‘Nutuk’un her sayfasına yansımıştır.”
Yurttaşlık şuuru taşıyan herkesin, bilhassa öğretmenlerin, öğrencilerin, siyasetçilerin, kamu vazifelilerinin, yöneticilerin, Söylev’i okuması, gereklilikten öte bir ödevdir. Tarihten gerekli dersi almayanlar, tarihin acı bir biçimde yinelenmesine mahzur olamazlar.
‘Nutuk’, Türk gençliğine sesleniş ile biter. Mustafa Kemal Atatürk; “Yurdun her köşesini sulayan kanların karşılığı” olarak elde edilen ve “Ulusun, geleceğinin biricik temeli” olan bağımsızlığı ve Türkiye Cumhuriyeti’ni sonsuza dek muhafaza vazifesini Türk gençliğine vermiştir. (Yazar Fethi Karaduman’ın ‘Tarihe Tanıklık’ isimli makalesinden faydalanılmıştır.)
Değerli İzmirli Atatürkçüler, Ankara’da bulunan Topal Osman Konağını, ADD Genel Merkezi olarak iki yıldır kullanmaktayız. Bu yerleşkenin eklentisinde iki adet anı meskeni yapmaktayız. Birincisi ADD Şehitleri Anı Müzesi’nde; kurucu Genel Liderimiz Prof. Dr. Muammer Aksoy, Genel Lider Yardımcımız Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, Kurucumuz Doç. Dr. Bahriye Üçok, Araştırmacı müellif Uğur Mumcu ve de Üyemiz Şükrü Demirkürek anılmaktadır.
Bitişiğinde yer alan Atatürk Anı Konutu ise, İzmirli Atatürkçülerin katkısı ile bitmek üzeredir. Bu kısımda Atatürk’ün istemi üzerine hazırlanan, 1930 yıllarına ilişkin Tarih, Nutuk, Coğrafya, Yurttaşlık, Dilbilgisi, sıhhat bahisli az kitaplar yer almaktadır.
23 Nisan 2025 günü açmayı planladığımız anı konutunun açılışına bekliyoruz. 6 Ocak 2025
Ahmet Gürel
ADD Genel Lider Baş Danışmanı