trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 0 WSpg5CtDGetty Images

ABD’de tekrar lider seçilen Donald Trump, Beyaz Saray’da misyonu devralmadan Panama Kanalı’nı ve Grönland’ı ele geçirmek istediğine yönelik açıklamalarıyla tasa uyandırdı.

Bu bölgelere askeri operasyon ihtimalini yadsımayan Trump, Panama Kanalı’nın da Grönland’ın da ABD’nin ekonomik güvenliği için gerekli olduğunu söyledi.

Aynı vakitte Kanada’ya da ABD’nin bir kesimi haline gelmesi için ekonomik baskı uygulayacağını aktardı.

Bu açıklamalara Panama’dan, Grönland’dan, Grönland’ın otonom bir bölge olarak bağlı olduğu Danimarka’dan ve Kanada’dan sert yansılar geldi.

Peki, Trump’ın bu açıklamalarının ardında ne var?

Panama Kanalı

trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 1 yKvJ16DuBBC

ABD, 20. yüzyılın başında Panama Kanalı’nı elinde bulunduruyordu.

Yıllarca süren müzakerelerin akabinde buranın denetimini 1999’da Panama’ya devretti.

Trump ise kanalın Çin denetiminde olduğunu öne sürerek, “Panama Kanalı bizim ülkemiz için hayati. Çin tarafından denetim ediliyor fakat biz burayı Panama’ya verdik, Çin’e vermedik. Bu armağanımız istismar edildi” dedi.

Resmi datalar bu tespitin aksini gösteriyor.

Kanal trafiğinin yüzde 72’sini Amerikan kargo gemileri oluşturuyor. Böylelikle ABD kanal trafiğinde birinci sırada yer alıyor.

Çin kargo gemileri ise trafiğin yüzde 22’sini işgal ederek ikinci sırada yer alıyor.

Çin’in Panama’da büyük ekonomik yatırımları var.

Uzmanlara nazaran yalnızca ticaret için değil, ABD’nin Çin ile muhtemel bir askeri çatışması için de Panama Kanalı kritik önemde.

Panama Dışişleri Bakanı Javier Martinez- Acha ise Panama Kanalı’nın egemenliğinin tartışılır bir yanı olmadığını vurguladı.

trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 2 eXmEJg2fGetty Images

Grönland

trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 3 4KYewANWBBC

Danimarka’nın çatısı altında otonom bir bölge olan Grönland, dünyanın nüfus oranı en az yerlerinden biri.

Trump, Grönland’ı satın alma fikrini birinci kere 2019 yılında başkanlığının birinci devrinde lisana getirmişti.

Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, vazifeye gelecek olan Trump idaresi ile işbirliği yapmak istediklerini lakin Grönland’ın beşerlerine ilişkin olduğunu söyledi.

Frederiksen, “Grönland’ın insanları lisanları ve kültürleriyle gurur duyuyor. Daha evvel de söylediğimiz üzere Grönland satılık değil” dedi.

Bölge bedelli mineraller ve güç kaynaklarıyla doğal kaynaklar açısından çok güçlü.

Dünyanın en büyük adası olan Grönland’da altın ve platinum üzere bedelli metallerin yanı sıra lityum, titanyum ve öbür ender elementler de bulunuyor. Kömür, uranyum, elmas ve yakut da kıymetli doğal kaynakları ortasında.

trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 4 5QVZcrlXGetty Images

Adada ayrıyeten geniş petrol ve gaz rezervleri olabileceği düşünülüyor; büyük buz kitlelerinin iklim değişikliği sebebiyle erimesi sebebiyle bu kaynaklar da ortaya çıkabilir.

Ayrıca batarya üretiminde kullanılan az metallerin varlığı da adanın kaynaklarını pahalı kılıyor.

Dünya Bankası’na nazaran dünyanın bu alandaki muhtaçlığını karşılamak için 2050’da bu minerallerin işlenmesinin beş katına çıkması gerekebilir.

Rusya da coğrafik açıdan ABD ile ortasında olması münasebetiyle Grönland’ı stratejik olarak değerli buluyor.

Adada ABD’nin bir askeri üssü var.

Grönland’ın başında şu an bağımsızlık yanlısı başbakan Múte Bourup Egede var. Egede, adanın satılık olmadığını vurguladığı üzere Nisan ayında parlamento seçimlerinin yanı sıra bağımsızlık oylamasının da yapılabileceğini söyledi.

Kanada

trump panama kanali gronland ve kanadayi neden tehdit ediyor 5 Zn9wtC3TGetty Images

Trump, ABD’nin en büyük hudut komşusu olan Kanada’nın 51. eyalet olması gerektiği ve hududun yapay olduğu tezinde bulunuyor.

Trump, ABD’nin Kanada’yı korumak için milyarlarca dolar harcadığını öne sürerek Kanada’dan ithalatı yapılan otomobillere, kereste ve süt eserlerine dikkati çekiyor.

Meksika üzere Kanada da Trump idaresinde yüzde 25 gümrük vergisiyle yüz yüze gelmeye hazırlanıyor.

Malikanesinin bulunduğu Mar-a-Lago’daki basın toplantısında ise Trump, Meksika ve Kanada sonlarından geçen uyuşturucuya vurgu yaptı.

Ancak ABD datalarına nazaran Kanada hududunda ele geçirilen fetanil ölçüsü güneydekinden çok daha düşük bir oranda.

Kanada ise hududunda güvenlik tedbirlerini artırmayı vaat ediyor.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau, iki ülkenin birleşmesi mümkünlüğünün hiçbir halde olmadığını söyledi.

Söylem mi yoksa gerçekleşebilir mi?

ABD’nin eski ulusal güvenlik danışmanı James Jeffrey, BBC’ye Trump’ın milletlerarası müttefiklerine ve ülkesinde kendisini destekleyenlere ileti gönderdiğini söylüyor.

ABD’nin, varlıklı Avrupalı müttefiklerinin memleketler arası güvenliği korumak için yeteri kadar faal olmadığı için yılgın olduğunu lisana getiriyor.

Bir askeri müdahalenin olmayacağını düşünen Jeffrey, “Nasıl bir kaos yaratacağı ise farklı bir soru işareti” diyor.

Jeffrey ayrıyeten, “Uluslararası tertibe tehdit olan Trump değil, Rusya ve Çin’dir” yorumunda bulunuyor.

The Independent gazetesinin siyasi editörü David Maddox ise Trump’ın ciddeye alınması gerektiği görüşünde.

BBC’ye konuşan Maddox, “Trump’ın yayılmacı bir duruşu var. ABD’nin dünyadaki ayak izini önemli olarak artırmak istiyor, bunlar önemli tehditler” diyor.

Maddox, “Trump’ın birinci döneminkinden farklı bir hal göreceğiz, bu da dünyanın istikrarını bozan bir öge olacak” diye de ekliyor.