İlk periyodunda ABD ile Avrupa Birliğinin (AB) klâsik müttefiklik bağında gerilemeye yol açan Trump’ın vazifesi devralmasına günler kaldı. Brüksel’deki telaşlı bekleyiş, yemin merasimi bilmecesiyle daha da karmaşık bir hal aldı.
ABD’nin stratejik ortağı AB’nin en önde gelen yöneticisi Ursula von der Leyen’in yemin merasimine davet edilmemesi yankı uyandırdı.
Ardından davetli listesinde İtalyan başkan Georgia Meloni ve Macar başkan Viktor Orban başta olmak üzere Avrupalı çok sağcı siyasetçilerin olduğu bilgileri süratle yayıldı.
Son kulis bilgilerine nazaran ise merasime şahsen davet alan tek Avrupalı devlet başkanı Meloni. Ancak katılımına ait teyitli bilgi şimdi bulunmuyor.
Orban’ın davet edildiğine dair haberlere karşın, Macaristan hükümet sözcüsü Zoltan Kovacs savları yalanladı.
Konuk listesindeki Avrupa kontenjanının büyük kısmı, Trump’la birebir ideolojiyi paylaşan isimlerden oluşuyor.
Fransa’dan siyasetçi ve eski Cumhurbaşkanı adayı Eric Zemmour, eski Polonya Başbakanı ve Meloni’nin yerine Avrupa Parlamentosundaki ECR grubunun başkanı seçilen Mateusz Morawiecki, İngiliz Reform UK Partisi başkanı Nigel Farage ve Almanya için Alternatif (AfD) Eş Lideri Timo Chrupalla, Belçikalı Vlaams Belang Partisi önderi Tom Van Grieken katılacağı bilinen çok sağcı isimler ortasında yer alıyor.
AP’den çok sağcı milletvekilleri Marion Marechal ile Sarah Knafo da merasime katılacak.
Trump’ın yeni devirde Avrupa ile münasebetleri AB ve liberal önderler yerine kendisiyle birebir siyasi çizgideki isimlerle yürütme ihtimali, Brüksel ile yeni tansiyonların sinyali olarak yorumlanıyor.
Bu durumun Brüksel’in bir müddettir gösterdiği Washington ile âlâ bağlar kurma uğraşlarını sonuçsuz bıraktığı ve Trump’ın ABD-Avrupa alakalarına stratejik iştirak yerine ideolojik yakınlık çerçevesinde yaklaşacağı bedellendiriliyor.
“İKİLİ MUHATAPLARIYLA İLGİLENMEYİ TERCİH EDİYOR”
ABD ve Avrupalı uzmanlarA, Trump’un davetli listesinin Avrupa’yı nasıl bir devrin beklediğiyle ilgili sinyal verip vermediğini soruldu.
AB’nin niyet kuruluşu EUISS Uzmanı Giuseppe Spatafora’ya nazaran, klasik olarak ABD liderlerinin yemin merasimlerine yabancı konuk çağrılmadığı için aslında hiçbir Avrupalı önderin davet beklentisi yoktu.
“Bunu ideolojik olarak konumlanmış önderlerin kendilerini Trump’a yakın gösterme ve iç siyasette güzel bir tanıtım yapma teşebbüsü olarak okuyorum.” diyen Spatafora, geleneklere riayet etmeyen bir başkan olan Trump’ın ise ideolojik olarak kendisine yakın isimleri davet etmekten çekinmediğini söyledi.
Bu durumun “Trump’ın Avrupa ile ilgileri AB idaresi üzerinden değil, ideolojik olarak yakınlık kurduğu muhatapları aracılığıyla mı yürüteceği” manasına gelip gelmediği sorusu üzerine Spatafora, şöyle konuştu:
“Duruma bağlı. Trump, AB’yi sevmiyor ve ikili muhataplarıyla ilgilenmeyi tercih ediyor. Bu zati başladı. Orban ve Meloni’nin ABD ziyaretlerine bakın. Fakat ticaret üzere makul hususlarda, Brüksel Tek Pazar’ı yönettiği için AB ile ilgilenmek zorunda kalacak. 2018’de ABD, AB çelik ve alüminyumuna yaptırımlar uygularken, AB buna birleşik bir biçimde cevap verdi. Bu yüzden Trump reaksiyon aldı. Bu tekrar olabilir, potansiyel olarak daha büyük ölçekte olabilir. Lakin savunma harcamaları üzere başka mevzularda Trump, tek tek ülkelerle ikili olarak anlaşabilir ve daha güçlü olabilir.”
“TRUMP, MUTLAKA DÜNYANIN MERKEZİNDE OLMAK İSTİYOR”
ABD Delaware Üniversitesi Avrupa Çalışmaları Yöneticisi Daniel Kinderman da Trump’ın AB Komisyonu Başkanı von der Leyen’i davet etmemesine şaşırmadığını belirterek, “Trump son derece milliyetçi. Devletlerin egemenliklerini teslim ettikleri bir konfederasyon olarak AB, muhtemelen Trump için mantıklı bir oluşum değil. Bu oluşumu takviyesine layık görmüyor da olabilir. Trump, mutlaka dünyanın merkezinde olmak istiyor. Dünyadaki ‘vatansever’ hareketleri desteklemeye çalışacağı konusunda eminim. Bu liberalizmin neredeyse muhakkak gerileyeceği manasına geliyor.” sözlerini kullandı.
BRÜKSEL’DEKİ KAYGILI BEKLEYİŞ
İlk devrinde lider seçilmeden evvel Brüksel’i “cehennem çukuru” olarak tanımlayan Trump, vazifeye geldikten sonra da AB’yi “ABD karşıtı” ve “ticari hasım” olarak nitelendirdi.
Trump’ın NATO’nun Avrupalı müttefiklerinden kimilerini “ihmalkar” olmakla suçlaması, NATO’nun kendisinin ise “modasının geçtiğini” söylemesi, üstü örtülü halde ABD’yi NATO’dan çekebileceğine yönelik sözleri, AB nezdinde büyük rahatsızlık uyandırdı.
Üslubundaki katılığa ek olarak Trump, bilhassa Avrupa ülkelerini daha fazla savunma harcaması yapmaya zorladı. İran nükleer mutabakatından ve Paris İklim Muahedesi’nden çekilen Trump, izlediği muhafazacı ticaret siyasetleriyle da ABD’yi, AB için tümüyle öngörülemez bir müttefike dönüştürdü.
İkinci defa aday olmaya hazırlanırken de Trump, AB’yi tasaya sevk eden telaffuzlarından geri durmayarak, NATO’ya finansal yükümlülüklerini yerine getirmeyen müttefiklere yönelik rastgele bir Rus saldırısını engellememe tehdidinde bulundu.
Trump’ın lider seçilmesinin akabinde ortaya koyduğu AB ülkesi Danimarka’nın özerk bölgesi Grönland’ın ülkesinin denetiminde bulunması gerektiğine ait söylemi de Brüksel’deki tedirginliği körükledi.