Yaşamın yapıtaşları ortasındaki karbon, yıldızlarda oluşuyor ve bu cisimler hayatlarının sonunda süpernova patlaması geçirdiğinde uzaya salınıyor.

Daha sonra “galaktik geri dönüşüm” denebilecek bir süreçle birebir karbon, Dünya üzere gezegenler tarafından yakalanıp kullanılıyor.

Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran, hakemli mecmua Astrophysical Journal Letters’ta yayımlanan yeni bir makalede, karbonun galaksilerin dışına çıktığı tespit edildi.

Galaksileri çevreleyen büyük gaz bulutlarını tabir eden galaksi etrafı ortamın (circumgalactic medium / CGM) varlığı 2011’de Hubble Uzay Teleskobu sayesinde kanıtlanmıştı.

Samanyolu üzere yıldız üretmeye devam eden galaksileri sarmalayan bu bulutta yüksek oranda oksijen bulunduğu saptanmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten takım, tekrar Hubble’ı kullanarak 11 galaksiyi çevreleyen bir CGM’nin, 9 kuasarın ışığıyla etkileşimini inceledi.

Evrendeki en parlak cisimlerden olan kuasarlar, bir galaksideki tüm yıldızları gölgede bırakabilir.

Farklı elementler, ışığı farklı dalga uzunluklarında emdiği için bilim insanları kuasar ışığının, gaz bulutuyla etkileşimine bakarak CGM’nin bileşimini anlamayı başardı.

Çalışmada bulutun yalnızca oksijen değil, yüksek ölçüde karbon da içerdiği tespit edildi.

Araştırmanın müelliflerinden Samantha Garza, “Galaksi etrafı ortamın hem karbon hem de oksijen için dev bir rezervuar üzere davrandığını artık doğrulayabiliriz” diyerek ekliyor:

“En azından yıldız oluşturan galaksilerde, bu hususların daha sonra galaksiye tekrar düşerek geri dönüşüm sürecine devam ettiğini düşünüyoruz.”

Bilim insanları kimi örneklerde karbonun, galaksilerarası uzaya yanlışsız yaklaşık 400 bin ışık yılı boyunca uzandığını gözlemledi. Kıyaslamak gerekirse, Samanyolu’nun çapı yaklaşık 100 bin ışık yılı.

Washington Üniversitesi’nden Jessica Werk, yer aldığı çalışmanın bulguları hakkında “Galaksi evrimi ve galaksilerin yeni yıldızlar oluşturmak için kullanabileceği karbon rezervinin doğasıyla ilgili çıkarımlar heyecan verici. Bedenimizdeki birebir karbon büyük olasılıkla galaksinin dışında kayda kıymet bir vakit geçirdi” dedi.

Bilim insanları CGM’yi inceleyerek geri dönüşüm sürecinin vakit içinde nasıl seyrettiğini anlayabilir ve Samanyolu’nun geleceği hakkında fikir edinebilir.

Bazı araştırmacılar, CGM’nin geri dönüşüme katksının yavaşlaması yahut durmasının, bir galaksideki yıldız popülasyonunun azalmasına açıklama getirebileceğini düşünüyor.

Bilim insanları CGM’nin diğer hangi elementleri içerdiğini bulmak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söylüyor.